Merksplas-kolonie verdedigt onze eer op Europese Landschapsprijs

Elke twee jaar reikt de Raad van Europa een Europese Landschapsprijs uit. Dit jaar was het aan Vlaanderen om de Belgische voorronde te organiseren. Het landschap Wortel- en Merksplas-kolonie kwam als winnaar uit de bus. Het dossier wordt nu ingediend voor een beoordeling op Europees niveau.

“Weldadigheidskoloniën waren destijds een belangrijke pijler van het toenmalig sociaal beleid. Vandaag zijn ze een prachtig stukje erfgoed: zowel het landschap, de gebouwen als de geschiedenis. In 2018 trokken we nog 2 miljoen Euro uit voor verdere restauraties en ontwikkeling. Voor mij een terechte kandidaat voor de Europese Landschapsprijs“, aldus Minister-President Geert Bourgeois. 

De Koloniën van Weldadigheid in Wortel en Merksplas kennen een interessante ontstaansgeschiedenis. Het zijn twee van de zeven koloniën die een Nederlandse generaal tussen 1818 en 1825 oprichtte om armoede te bestrijden. Armen kregen er de kans om onder begeleiding een nieuw bestaan op te bouwen. In 1870 kocht de Belgische staat de twee gebieden in Wortel en Merksplas aan en vormde ze om tot Rijksweldadigheidskoloniën voor de opvang van landlopers.

Na de sluiting van de Rijksweldadigheidskoloniën in 1993 kwamen het landschap en de gebouwen sterk onder druk te staan. Burgers, lokale en bovenlokale overheden sloegen daarop de handen in elkaar om de Wortel- en Merksplas-koloniën als één geheel veilig te stellen en op te waarderen. In 1997 richtte de provincie Antwerpen Kempens Landschap op om de koloniën te herwaarderen.

Samen zijn de Wortel- en Merksplas-koloniën bijna 1000 hectaren groot. Het bijzondere landschap dat je er vandaag aantreft, is een geordende en geometrische structuur, gevormd door monumentale dreven, bossen, heide, vennen en landbouwgronden. Om dit landschap te behouden en te herstellen is onder andere een hagenherstelvisie uitgewerkt. Verder zijn de aanwezige dreven ingericht als groene corridors met gevarieerde bermen en de vennen en poelen zijn uitgediept.

Onze Vlaamse jury looft Kempens Landschap om zijn integrale benadering van de landschapszorg. Nieuwe ontwikkelingen zijn op een goede manier geïntegreerd in het landschap en gebeuren met oog voor de draagkracht ervan. In twee bezoekerscentra vertelt Wortel- en Merksplas-kolonie haar boeiende verhaal aan een breed publiek. Het toerisme dat Kempens Landschap er ontplooit, is duurzaam en strekt daarom tot voorbeeld.

Het agentschap Onroerend Erfgoed heeft het dossier van de koloniën intussen ingediend bij de Raad van Europa. Een internationale jury zal de inzendingen in de komende maanden beoordelen en een eindwinnaar voordragen. De Raad van Europa neemt Wortel- en Merksplas-kolonie sowieso op in de Landscape Award Alliance. Die vormt een inspirerende overzicht van goede voorbeelden van landschapszorg.